مراحل طراحی یک ساختمان براساس قوانین سازمان نظام مهندسی به صورت زیر معرفی شده است:
جهت ساختمان سازی در هر شهر لازم است ابتدا مالک به شهرداری مربوطه مراجعه کرده و درخواست صدور پروانه ساختمان برای ساخت و ساز نماید.
بعد از تشکیل پرونده ، از ملک توسط مامورین شهرداری بازدید صورت می گیرد، که مواردی مانند، اندازه گیری ابعاد ملک ، عرض گذر ، بنای موجود ، موقعیت مجاورین ، پخ در بنا و … بررسی می شود. مطابق با این بازدید و قوانین سازمان نظام مهندسی دستور نقشه صادر می شود.
در دستور نقشه مواردی از قبیل، سطح اشغال زمین ، متراژ سند ، تعداد طبقات ، تعداد زیرزمین و حدود اصلاحی مشخص می شود. همچنین با توجه به طرح تفصیلی هر شهر، زمین بررسی می شود تا در طرح های بالادستی قرار نداشته باشد. این موارد در یک برگه که به آن دستور نقشه می گویند به مالک ارائه می شود. بهتر است در فصول سرد سال مراحل درخواست صدور پروانه ساختمان و مجوزهای لازم انجام شود تا در فصول گرم عملیات ساختمان سازی شروع شود.
مالک به مهندس معمار که دارای پروانه اشتغال به کار طراحی معماری از سازمان نظام مهندسی استان خود را دارد مراجعه می کند و مهندس معمار با توجه به دستور نقشه ، ضوابط شهرسازی ، خواسته های مالک ، قوانین نظام مهندسی و رعایت اصول معماری ساختمان سازی ، نقشه های ساختمان را طراحی می کند.
اخذ تاییدیه نقشه های معماری از شهرداری و سایر مراحل صدور پروانه ساختمان به عهده مهندس معماری است که نقشه های طراحی معماری را ترسیم نموده است. درصورت نیاز به اعمال اصلاحاتی بر روی طرح و نقشه ها و یا دفاع از طرح معماری، مهندس معمار موظف به حضور در شهرداری منطقه و انجام تمام اقدامات مقتضی تا اخذ تاییدیه می باشد.
علاوه بر موارد گفته شده، قابلیت اجرایی شدن ساختمان نیز بر عهده طراح است. و اگر در روند پروسه اجرا نیاز به اصلاحاتی در طرح باشد با توجه به خواسته مالک، کارفرما و اصول نظام مهندسی طراح موظف است اصلاحات لازم را انجام دهد.
در مرحله بعد مالک به مهندس سازه دارای پروانه اشتغال به کار محاسبات ساختمان مراجعه می کند تا محاسبات سازه ساختمان نیز انجام شود.
مالک پس از تهیه نقشه های طراحی معماری و سازه ، برای تهیه نقشه های تاسیسات مکانیکی (لوله کشی آب و فاضلاب ، کانال های کولر ، چیلر ، موتورخانه ، سیستم اطفا حریق و …) به مهندس مکانیک دارای پروانه اشتغال به کار طراحی تاسیسات مکانیکی مراجعه می کند. مهندس مربوطه بعد از تهیه نقشه ها طبق قوانین نظام مهندسی آن ها را مهر و امضا می کند.
در این مرحله لازم است مالک برای تهیه نقشه های تاسیسات برقی ( نقشه برق ، چاه ارت ، تابلوها ، سیستم اعلان حریق و …) به مهندس تاسیسات برقی مراجعه کند که دارای مدرک مهندسی برق قدرت باشد و پروانه اشتغال به کار داشته باشد.
پس از تهیه نقشه ها لازم به انتخاب ناظر ساختمان است. در ساختمان سازی انتخاب ناظر با مالک نمی باشد و به صورت حاکمیتی است و توسط سازمان نظام مهندسی با سامانه ارجاع کار نظارت معرفی می شود.
بعد از پرداخت عوارض ساختمان سازی و تهیه مدارک شامل نتایج آزمایش مکانیک خاک ، نقشه های فاز ۲ و تاییده نظام مهندسی ، درخواست تعیین ناظر توسط مالک انجام می شود. بعد از تعیین ناظر ، مالک و ناظر ساختمان قراردادی را مابین خود تنظیم و امضا می کنند.
بعد از تعیین ناظر ساختمان ، تمامی مدارک در دفاتر خدمات الکترونیک بارگذاری می شوند و در صورت نبودن مشکل، پروانه ساخت صادر می شود و تا دوسال اعتبار دارد و در صورت تعویق ساختمان سازی تا دوسال نیز قابل تمدید خواهد بود.
مدارک مورد نیاز عبارتند از:
برگ تعهد نظارت
برگ تعهد محاسب + نقشههای سازه (اجرایی)
فرم تعهد کارفرما ( مالک ) تکمیل و گواهی امضاء شده در یکی از دفاتر اسناد رسمی
فیشهای عوارض زیر بنا ، نوسازی سال جاری
جواب نامه از اداره بیمه ، مخابرات ، آب و برق
اصل و کپی سند مالکیت به نام مالک فعلی
مجوز تهیه نقشه با مهر و امضای طراح و تأیید واحد امور مهندسان ناظر شهرسازی
تهیه پیشنویس پروانه توسط شهردار
تکمیل شناسنامه ساختمان توسط شهرداری
اخذ امضای پروانه ساختمان (پیشنویس گیرنده، محاسب ، مسئول فنی وشهرسازی ، معاون یا شهردار )
با توجه به تکمیل شدن نقشه های مورد نیاز، مالک به مهندس عمران یا مهندس معمار که دارای پروانه اشتغال اجرا ( مجری ذیصلاح ) می باشد، مراجعه می کند و مجری ساختمان متعهد می شود که عملیات اجرایی ساختمان سازی را برعهده بگیرد و یا مدیریت کند. برای اخذ مجوز ساخت و ساز مدارک زیر الزامی است:
برگه تعهد نظارت ، برگه تعهد محاسب و نقشه های سازه و اجرایی ، برگ تعهد کارفرما ، فیش های پرداختی عوارض ساختمانی ، جواب نامه از ادارات بیمه ، آب ، برق و مخابرات ، سند مالکیت ، نقشه ها با امضا و مهر طراح ، پیش نویس پروانه شهرداری ، تکمیل شناسنامه ساختمان و امضای پروانه.
مجری ساختمان در دفترخانه اسناد رسمی گواهی تعهد امضا می کند که با این گواهی و ارائه آن به شهرداری جواز و پروانه ساختمانی تحویل بگیرد. مطابق مقررات ملی ساختمان یکی از الزامات صدور پروانه ساختمانی وجود مجری ذیصلاح و دارای پروانه اشتغال به کار در روند ساختمان سازی است.